Een Winterswijkse jongen die kleur aan het leven gaf

Wanneer je op zoek gaat naar de mens Gerrit Komrij kom je onvermijdelijk terecht in Vila Pouca, een slapend Portugees dorpje in de heuvels rond de Serra da Estrela. Gerrit woonde er de laatste jaren van zijn leven en maakte samen met zijn partner Charles Hofman deel uit van de hechte gemeenschap die een dorp nu eenmaal is.

Na een roerige periode in Amsterdam vond hij hier de rust om aan zijn literaire footprint te werken. De gemoedelijkheid van de Portugese provincie paste beter bij het schrijversritme. De vriendelijkheid van het land, veel zon en vrolijke mensen en vaak ook huisjes met kruisjes. Gerrit Komrij kon daar besmuikt lachend over vertellen. In “Over de Bergen”, “Vila Pouca” en “Brieven uit Alvites” zijn die verhalen in boekvorm gegoten.

Toen ik in de aanloop naar de opening van de school in 2012 aan Komrij vroeg of zijn naam op de gevel van het gebouw mocht prijken, antwoordde hij: “Mijn moeder zou het mooi gevonden hebben”. Een antwoord dat passend is voor een groot schrijver en waar ook nog de bescheidenheid van de Achterhoeker in doorklinkt. Dat Gerrit zijn afkomst niet verloochende is in de loop der jaren wel gebleken. Hij bemoeide zich op afstand met het Winterswijkse wel en wee, met operette-achtige politieke beslommeringen tot en met ernstige zaken die het hart van mensen raakt.

Met een groep Winterswijkse leerlingen bezochten we afgelopen week het dorp van Gerrit, zijn voormalige landhuis en herdachten we hem op het plaatselijke kerkhof. De inrichting van een huis zegt vaak iets over de bewoners, over hoe ze in het leven staan en waar ze waarde aan hechten. De inrichting van Gerrits landhuis is een spiegel van het leven van Gerrit en Charles. Een huis vol met letters op papier, in elke hoek boeken en ook de nodige franje in de vorm van kunst om het leven aangenaam te maken. Leerlingen tuimelden in verbazing langs meters boeken in trappenhuizen en kamers en vergaapten zich aan kunst en kitsch aan muren en in kasten.

We bezochten samen het kleine kerkhofje waar Gerrit en Charles begraven liggen en beseften meer en meer dat we in dit kleine Portugese dorp het verhaal mochten horen van een Winterswijker die genoot van het leven en niet bang was daar richting aan te geven.

Onze leerlingen uit de afdeling HB&R kookten een voortreffelijke Nederlandse maaltijd voor gasten en de theatergroep bracht teksten van Komrij tot leven. Samen met hun Portugese gastleerlingen was het een spektakelweek waarin ook toeristische attracties werden bezocht. Het zijn hoogtepunten voor onze jongeren om kennis te maken met jongeren uit andere culturen. Anders blijkt dan vaak niet vreemd of gek te zijn. We zochten de afgelopen week samen met onze leerlingen de verbinding en het is zonneklaar dat er meer te vinden is dat ons bindt dan dat ons scheidt.

Komrij zocht zijn weg ver over de IJssel, ver over de bergen tot in Portugal. Hij kleurde zijn leven op eigen wijze, maakte keuzes, hield daaraan vast en zette iets tastbaars neer. Naast de herinnering aan een bijzondere plek en bijzondere mensen nemen onze leerlingen dit als boodschap mee na deze reis naar Vila Pouca.

Ed de Graaf
Afdelingsleider